Batı emperyalizmi (özellikle ABD ve NATO) ile Rusya Federasyonu arasındaki nüfuz mücadelesinin yansıması olan Ukrayna-Rusya savaşı, bugüne kadar birkaç kez “barış görüşmelerine” konu oldu. Söz konusu görüşmelere 2022-2023 yıllarında Türkiye, Belarusya ve bazı Batı ülkeleri aracılık etti.
Emperyalist savaşlar, kapitalist devletlerin çıkar çatışmalarının bir sonucudur ve “emperyalist barış” da bu çıkarlara göre şekillenmektedir. Dolaysıyla barış görüşmeleri çoğu zaman kalıcı barıştan ziyade savaşan güçlerin yeniden konumlanmaları ve hegemonya mücadelesinin bir parçası olarak gündeme gelir. Rusya-Ukrayna arasındaki görüşmelerde de belirleyici olan tarafların çıkarlarını koruma çabası oldu. Görüşmelerde Ukrayna’nın Batı’dan gelen baskılarla daha uzlaşmaz bir çizgiye itildiği, Rusya’nın ise kendi nüfuz alanını koruma hedefiyle hareket ettiği görülmektedir. Bu anlamda barış müzakereleri, halkların barışa duyduğu özlemle değil, emperyalist-kapitalist güçlerin çıkar hesaplarıyla biçimlenmektedir.
***
Rusya ve Ukrayna üç yıl aradan sonra ilk doğrudan temasını İstanbul’da gerçekleştirdi. Taraflar daha önce yine İstanbul’da 16 Mayıs 2025’te Dolmabahçe’de bir araya gelmişti. Son görüşmede yine kalıcı ateşkes sağlanamadı, ancak taraflar karşılıklı olarak bin esirin takas edilmesi konusunda anlaşmaya vardı. Görüşmelerin Türkiye ile ABD’nin aracılığıyla düzenlendiği bildirildi. 2 Haziran 2025 tarihinde gerçekleştirilen ikinci raunt görüşmede ise taraflar, ağır yaralı ve 18‑25 yaş arasındaki genç savaş esirleri ile ölen askerlerin cesetlerinin takası üzerine mutabakata varmıştı.
Rusya ve Ukrayna temsilcileri, 23 Temmuz’da üçüncü kez İstanbul’da bir araya geldi. Bir saatten kısa süren görüşmelerin odak noktası insani anlaşmalar olsa da görüşmelerin uzun vadeli hedefi 2022’den beri devam eden savaşı sona erdirmektir. Ukrayna heyet başkanı Rustem Umerov, yaklaşık 40 dakika süren görüşmenin ardından ateşkes konusunda henüz bir ilerleme kaydedilmediğini açıkladı. Rus mevkidaşı Vladimir Medinsky de benzer görüşleri dile getirerek iki tarafın tutumlarının oldukça farklı olduğunu vurguladı.
Görüşmelerde çıkmaza girilmesine rağmen heyetler, özellikle savaş esirleri, ölen askerler ve çatışmalar sırasında evlerinden ayrılan sivillerin değişiminin devam etmesi gibi insani konularda anlaşmaya varabildi. Vladimir Medinsky’ye göre her iki taraftan en az bin 200 savaş esiri yakında takas edilecek. Bu, mayıs ayında başlayan görüşmelerden bu yana takas edilen asker sayısının iki katına çıkması anlamına geliyor. Rus tarafı ayrıca, ölen 3 bin Ukraynalı askerin cenazesini teslim etmeyi de teklif etti. Rusya, müzakerelerin başlangıcından bu yana 7 binden fazla cenazeyi teslim ettiğini, karşılığında ise yaklaşık 100 Rus askeri aldığını iddia ediyor. Anlaşmaya göre, mahkum ve ölen askerlerin değişiminin yanı sıra, sivillerin geri gönderilmesi de teşvik edilecek.
Ukrayna, ABD ve NATO desteğiyle savaşta “direnişçi” pozisyonunu korurken, ülkede işçi sınıfı ve emekçiler bu savaşın ağır yükünü taşımaktadır. Askeri harcamalar, borçlanma, savaş ekonomisi ve yolsuzluk yüzünden Ukrayna’da yoksulluk derinleşmektedir. Görüşmelere ateşkes talebiyle katılan Zelenski rejimi, aslında Batı sermayesinin çıkarları doğrultusunda hareket ederek, ülkesini savaş bataklığına daha da batırmaktadır.
İstanbul görüşmeleri, halklara değil devletlere ve sermayeye dayanan bir “çözüm” önermektedir. Oysa gerçek çözüm Ukrayna ve Rusya işçi sınıfının savaş karşıtı mücadelede birleşmesiyle mümkündür. İşçilerin enternasyonalist dayanışması, bu savaşın alternatifi ve gerçek barışın yegane güvencesidir.
