Frankfurt’ta 27 Nisan Pazar günü, Kadir Büyükkaya tarafından derlenen, Kürt-sosyalist bir devrimci olan Necmettin Büyükkaya’yı anlatan, “Tanıklıklarla Neco, Necmettin Büyükkaya” adlı kitabın tanıtımı yapıldı. BİR-KAR tarafından organize edilen etkinliğe 70 civarında kişi katıldı.

Etkinlik BİR-KAR adına yapılan kısa bir açılış konuşması ve saygı duruşuyla başladı. Konuşmada bu etkinliği düzenlemenin amacı ve önemi üzerinde duruldu. İletişim araçlarının başdöndürücü bir hızla geliştiği günümüzde her türden bilgi kirliliği ve dezenformayona karşı, kitap yazmanın ve okumanın önemine işaret edildi.

Kitaba konu olan Necmettin Büyükkaya gibi bir değerimiz üzerinden, Türkiye’nin 60 ve 70’li yıllardaki son derece zengin pratik ve düşünsel devrimci deneyimlerin günümüz kuşaklarına aktarılmasının önemi üzerinde duruldu; “geçmişini bilmeyenin sağlıklı bir gelecek inşa edemeyeceği” vurgulandı.

Konuşmada son olarak, daha çok Kürdistan coğrafyasında ve Kürt sorunu eksenli mücadele yürütmüş bir devrimci şahsında, halen güncel ve kısır döngüde bulunan Kürt sorununun köklü ve kalıcı çözümüne ilişkin dersler çıkarmak gerektiği belirtildi. Geçmişin devrimci değerlerinin bugün sınıf devrimciliği şahsında yaşatıldığı, tüm toplumsal sorunlar gibi, Kürt sorunun da ancak birleşik toplumsal bir devrimle çözülebileceği ifade edildi.

Ardından Necmettin Büyükkaya’yı resimlerle anlatan bir sinevizyon gösterildi. Bunu, Şexo Bekes’in Büyükkaya için yazdığı, Selim Temo’nun Soranice’den Kurmanci’ye cevirdiği bir şiirin dinletilmesi izledi.

Devamında Kadir Büyükkaya kitabın sunumuna geçti. Zazaca yaptığı kısa selamlama ve açılışın ardından, sunumda özetle şunları dile getirdi: 

“Şimdiye kadar bu kitapla ilgili, dokuz ülkede 16 tanıtım toplantısı yaptık. Hepsinde de gösterilen ilgiden memnun kaldık. Bu benim değil, tümüyle Neco’nun başarısı ve ağırlığıdır. Sunumu kendi anadilim olan zazaca yapmak isterdim, fakat herkes tarafından anlaşılma kaygısı, realiteye boyun eğmemi sağlıyor. İstanbul’da, beşikçi Hoca’nın vakfında zazaca yaptık.

Bu kitapta toplamında 65 kişi Neco’yu anlatıyor. Bunların arasında Irak Cumhurbaşkanlığı yapmış Fuat Mahsun da var. Neco’yu anlatmak benim hayalimdi. Onunla öz amca çocuklarıyız. Onun öğrencisi olmaktan onur duyuyorum. İsterdim ki, onunla kan bağı olmayan biri onu yazsın ama kimse yapmadı bunu. Bunu yapmak, sınırlı edebi bilgime rağmen bana kaldı. Kitabın başında annesinin anlatımı var. O anlatım, bu coğrafyada annelerin yaşadığı 45 yıllık acıların özetidir bence.”

Sunumda, Necmettin Büyükkaya’nın sadece bir Kürt devrimcisi olmadığı, onun sosyalist ve hatta enternosyalist bir karekteri ve kimliği temsil ettiği belirtildi. Bu kimliğini Doktor Şiwan’la yoldaşlığından, Suriye’de Dersim, Ağrı ve Şeyh Said isyanından kurtulanlarla kurduğu ilişkiden, İsveçte bulunduğu sırada bir yandan dil öğrenirken, diğer yandan enternasyonal devrimcilerle kurduğu bağlardan edindiği ifade edildi ve girdiği İstanbul Hukuk’ta Kürtlerin ilk modern örgütlenmesi olan DDKO’nun ilk sekreterliğini yaptığı bilgisi aktarıldı.

Kadir Büyükkaya son olarak şu bilgileri aktardı: 

“Necmettin Büyükkaya 1943’te Siverek’te doğdu. Karahanlılar aşiretindendir. Asıl olrak Dersim’den göçmedirler. Düzenli olarak günlük tutan Büyükkaya’nın, orijinal günlükleri halen mevcuttur. Sınıf mücadelesini esas almakla beraber, somut koşulların somut tahlilinden yola çıkarak, bölgedeki Şeyh, din adamı, ağa vb.kesimlerle de bağı vardı. Hepsinde de ciddi bir saygınlık yaratmıştı. Güneyli Kürtlerin kazanımlarında çok ciddi bir payı vardır. Bu yüzden Sülyemaniye’deki YNK merkezinin girişinde bir heykeli vardır. Ayrıca onun adını taşıyan bir park da var.”

Necmettin Büyükkaya, onlarca devrimci gibi, 1984 yılında, Diyarbakır zindanında katledildi.

***

Kadir Büykkaya’nın ilgiyle dinlenen sunumunun ardından, “Sinan ve Dersim”kitabının yazarı Baki Duman da söz alarak konuya dair görüşlerini anlattı. Bir Kürt sosyalisti olan Necmettin Büyükkaya’nın, Türkiye ve Kürdistan emekçilerinin mücadelesini ortaklaştırabilecek potansiyel taşıyan biri olduğunu belirterek, özetle şunları söyledi: 

“ Güney Kürdistan’ın ihtiyaçları çerçevesinde, esas mücadele alanı orası değil de, Türkiye olsaydı, belki de Kürt hareketi bugün farklı bir akıbetle karşı karşıya kalabilirdi.”

N. Büyükkaya’nın direnişçi ve önder bir kişi olduğunu vurgulayan Duman, işkenceden çıkar çıkmaz Diyarbakır zındanında ilk yaptığı şeyin, örgütler arasında bağ kurmak olduğunu, aksi halde birleşik bir direnişin örülemeyeceğini söyledi. Kürt örgütlerinin yanı sıra TKP, Dev-Yol gibi Türkiyeli örgütlerin de onun birleştirici özelliğine vurgu yaptıklarını aktardı.

Duman sözlerini şu vurgularla bağladı:

“Bu coğrafyadaki halkların kaderi birbirine sıkı sıkıya bağlıdır. Kurtuluşun yolu Kürt ve Türk işçilerinin birleşik mücadelesinden geçiyor. Biz komünistler bunu savunuyoruz. Fakat bunu söylerken Kürt halkının kendi kaderini tayın hakkını kayıtsız şartsız savunmalıyız. Eğer bugün Kürtler Erdoğan ve Bahçeli gibi gerici-faşistlere mahkum oluyorlarsa, bunda işçi sınıfının birliği adına, ulusal sorunda sosyal şoven tutum takınanların da payı büyüktür.”

Türk ve Kürt işçilerin ortak mücadelesine, İzmir Aliağa’daki gemi söküm işçilerinin direnişinden  örnek veren Duman, konuşmasını şu sözlerle tamamaladı: 

“Gemi sökümde çoğunluğu Türk ve sağ eğilimli olan işçilere Kürt bir sınıf devrimcisi öncülük edebiliyor. Direnişe geçen işçiler Kürtçe müziklerle halaya durabiliyor. Uluslar arasında yüzyılı bulan öngargılar ve düşmanlık ancak sınıf mücadelesi içerisinde aşılabilir. Halkların kardeşliği ancak böyle sağlanabilir.”

***

Kitap ve yayın standının da yer aldığı etkinlik, verilen arada Kadir Büyükkaya’nın kitaplarını imzalamasının ardından sona erdi.

Devrimci geçmişimizde saklı kalan bir değeri gün ışığına çıkaran, bu türden değerleri günümüz kuşaklarına aktaran, geçmiş deneyimlerden öğrenmeyi bir kez daha teşvik eden ve farklı kesimlerden emekçileri buluşturan etkinlik oldukça işlevli oldu.

Kızıl Bayrak / Frankfurt